Waterkefir: gouden tips

Hier zijn enkele tips en adviezen voor het zelf maken van waterkefir om het proces zo succesvol mogelijk te maken en heerlijke, bruisende drankjes te verkrijgen:

Ingrediënten en materiaalkeuze:

• Waterkeuze is belangrijk: gebruik bij voorkeur gefilterd water of bronwater zonder chloor. Chloor en fluoride in leidingwater kunnen na verloop van tijd schadelijk zijn voor de kefirkorrels. Gebruik bronwater voor het beste resultaat. Kraantjeswater bevat chloor en kan schadelijk zijn voor de kefirkorrels. Chloor kan worden verdampt uit gewoon kraanwater door het water te koken. Laat het water afkoelen tot kamertemperatuur alvorens het te gebruiken in uw bereiding.
• Suiker voedt de kefirkorrels: gebruik biologische suiker zoals rietsuiker. De korrels hebben suikers nodig om te fermenteren. Experimenteer eventueel met een deel ongeraffineerde suiker (zoals melasse) voor extra mineralen die de groei van de korrels kunnen bevorderen, maar te veel kan de smaak beïnvloeden. Elke suiker kan worden gebruikt als voeding voor de kefirkorrels, zolang het geen suikervervanger is. Gebruik geen honing. Ik gebruik ook een theelepel zwarte melasse (of black strap) voor de smaak en de mineralen. Om de kefirkorrels gezond te houden, hebben ze mineralen nodig. Dit is waarom het gebruik van bronwater goed voor hen is. Als u gebruikmaakt van gefilterd water, voeg dan een snufje zuiveringszout of een snufje zeezout toe aan uw kefirbereiding.
• Mineralen zijn essentieel: waterkefirkorrels hebben mineralen nodig om te gedijen. Deze halen ze uit de suiker en eventueel toegevoegd gedroogd fruit (zoals biologische vijgen of rozijnen). Als je zeer zacht water gebruikt, kan het toevoegen van een snufje zeezout of speciale mineralendruppels helpen.
• Vermijd metaal: gebruik altijd glazen potten en niet-metalen gereedschappen (plastic, hout, siliconen of roestvrij staal voor kort contact bij het zeven) bij het werken met waterkefirkorrels.
• Gebruik beter een plastic bolzeef. Opgelet: metalen zeven kunnen schadelijk zijn voor de kefirkorrels.
• Hygiëne is cruciaal: zorg ervoor dat al je potten, flessen en gereedschappen brandschoon zijn om ongewenste bacteriën of schimmels te voorkomen. Zeepresten zijn schadelijk voor de korrels, dus spoel goed na. Gebruik altijd schone gebruiksvoorwerpen zoals hout, kunststof en glas, deze materialen zijn het beste om te gebruiken.

Fermentatieproces:

• Temperatuur: Fermenteer waterkefir op kamertemperatuur, idealiter tussen 20°C en 25°C. Te koude temperaturen vertragen de fermentatie aanzienlijk en kunnen de korrels verzwakken; te warme temperaturen kunnen leiden tot overfermentatie of een onbalans in de culturen.
• Juiste verhouding: houd een goede verhouding aan tussen waterkefirkorrels, water en suiker (ongeveer 2-4 eetlepels korrels en 60-80 gram suiker per liter water). Te veel kefirkorrels op te weinig vloeistof kan leiden tot snelle overfermentatie en slijmerigheid.
• Ademende afdekking: dek de fermentatiepot af met een ademende doek (koffiefilter, kaasdoek), vastgezet met een elastiek. Dit laat koolzuurgas ontsnappen en houdt ongewenste elementen buiten.
• Fermentatieduur: de eerste fermentatie duurt meestal 24 tot 48 uur. Proef na 24 uur om de zoetheid en zuurgraad te controleren. Fermenteer langer voor een minder zoet, zuurder drankje. Stop de eerste fermentatie op tijd door de korrels te zeven, anders kunnen de korrels verhongeren.
• Gedroogd fruit: Verwijder gedroogd fruit en citroen na de eerste fermentatie voordat je de korrels zeeft. Ze hebben hun werk gedaan.

Verzorging van waterkefirkorrels:

• Regelmatig Voeden: Waterkefirkorrels zijn levende culturen en moeten regelmatig worden gevoed met vers suikerwater (idealiter elke 24-48 uur).
• Niet spoelen (meestal): Spoel de kefirkorrels over het algemeen niet af tussen batches. Dit kan de culturen verstoren. Spoel alleen af met niet-gechloreerd water als er problemen zijn zoals slijmerigheid of een vieze geur.
• Pauze Nemen: Als je tijdelijk geen waterkefir wilt maken, kun je de korrels in een potje met suikerwater in de koelkast bewaren. Ververs het suikerwater om de paar weken. Voor langere pauzes kun je de waterkefirkorrels drogen. Wees je ervan bewust dat korrels na een koelkastpauze of drogen even nodig hebben om weer volledig actief te worden.
• Overtollige kefirkorrels: gezonde korrels vermenigvuldigen zich. Deel je extra korrels met anderen, vries ze in als back-up, of gebruik ze voor grotere batches of in smoothies (ze zijn eetbaar).

Probleemoplossing:

• Weinig bubbels: de meeste bubbels ontstaan tijdens de tweede fermentatie in een afgesloten fles. Zorg voor een goed afgesloten fles en voeg eventueel wat extra suiker of een suikerhoudende vloeistof toe tijdens de tweede fermentatie. Te koude temperatuur tijdens de eerste fermentatie kan ook de bruis beïnvloeden.
• Slijmerige kefir of korrels: dit kan duiden op een mineraal onbalans, te lange fermentatie of een verandering in temperatuur. Pas je suiker/mineralen aan, verkort de fermentatietijd en zorg voor een stabiele temperatuur.
• De kefirkorrels groeien niet: zorg voor voldoende mineralen, de juiste verhouding suiker/water, vermijd gechloreerd water en te lange fermentatietijden. Nieuwe korrels hebben soms tijd nodig om te acclimatiseren.
• Vreemde geur of smaak/schimmel: Als de geur echt vies is of er zijn tekenen van schimmel (gekleurde, pluizige vlekken), gooi dan de hele batch weg. Zorg voor strikte hygiëne bij volgende batches.

Door aandacht te besteden aan deze tips en je eigen ervaring op te bouwen, kun je succesvol en met plezier je eigen waterkefir maken.

Hoe gedroogde waterkefirkorrels activeren

Het activeren van waterkefirkorrels is nodig als je gedroogde kefirkorrels hebt aangeschaft of als je actieve korrels een tijdje inactief zijn geweest, bijvoorbeeld door opslag in de koelkast. Het proces helpt de micro-organismen in de korrels weer actief te worden, zodat ze suikerwater kunnen fermenteren.

Hieronder lees je hoe je waterkefirkorrels kunt reanimeren, afhankelijk van hun toestand:

1. Gedroogde waterkefirkorrels activeren:

Gedroogde kefirkorrels bevinden zich in een slapende toestand en hebben tijd en voeding nodig om weer actief te worden. Dit proces kan enkele dagen tot wel twee weken duren, afhankelijk van de korrels zelf en de omgevingsomstandigheden.

Benodigdheden:

• Gedroogde waterkefirkorrels
• Niet-gechloreerd water (gefilterd water of flessenwater)
• Suiker (biologische rietsuiker werkt goed)
• Glazen pot
• Ademende afdekking (koffiefilter, kaasdoek) en elastiek
• Niet-metalen zeef

Stappen:

1. Oplossen van de suiker: Los een kleine hoeveelheid suiker op in een beetje niet-gechloreerd water in de glazen pot. Gebruik bijvoorbeeld 2-4 eetlepels suiker per liter water. Zorg ervoor dat de suiker volledig is opgelost. De verhouding kan in de eerste fase iets hoger zijn dan bij reguliere fermentatie om de kefirkorrels een “boost” te geven.
2. Toevoegen van de korrels: Voeg de gedroogde waterkefirkorrels toe aan het suikerwater.
3. Afdekken en laten rusten: Dek de pot af met de ademende doek en zet vast met een elastiekje. Laat de pot op kamertemperatuur staan, buiten direct zonlicht.
4. Fermenteren en een nieuwe batch maken: laat dit mengsel 24 tot 48 uur staan. Giet het suikerwater vervolgens af met behulp van een niet-metalen zeef en begin opnieuw met vers suikerwater. Herhaal dit proces (fermenteren, afgieten, vers suikerwater toevoegen) elke 24-48 uur.
5. Tekenen van activiteit: Naarmate de dagen vorderen, zul je merken dat de korrels beginnen te hydrateren; ze worden voller en transparanter. Belangrijker nog, je zult tekenen van fermentatie zien: lichte troebelheid van het water en kleine belletjes die opstijgen, vooral als je de pot zachtjes beweegt. Het water zal ook minder zoet smaken na fermentatie.
6. Volledige activatie: de kefirkorrels zijn volledig geactiveerd als ze consistent het suikerwater binnen 24-48 uur fermenteren (de zoetheid neemt significant af en er is duidelijke activiteit/bubbeling). Vanaf dit punt kun je overschakelen op je reguliere waterkefirrecept en de verhoudingen aanpassen aan je voorkeur.

Tips voor het activeren van gedroogde waterkefirkorrels:

• Geduld is een schone zaak: wees geduldig, het kan echt even duren voordat gedroogde korrels volledig actief zijn.
• Temperatuur: Zorg voor een stabiele, warme kamertemperatuur.
• Mineralen: Het toevoegen van een klein stukje biologisch gedroogd fruit (zoals een halve vijg) of een snufje mineralen in de eerste paar reanimatiebatches kan de korrels helpen op gang te komen.
• Niet drinken: het water van de eerste reanimatiebatches kan een onaangename smaak hebben; het is niet aan te raden dit te drinken.

2. Inactieve waterkefirkorrels activeren (uit de koelkast):

Als je actieve waterkefirkorrels een tijdje in de koelkast hebt bewaard in suikerwater of gewoon water, zijn ze in een semi-slapende (dormante) toestand. Ze hebben meestal minder tijd nodig om te reanimeren dan gedroogde korrels.

Stappen:

1. Afgieten: giet de bewaarvloeistof uit de koelkast af met behulp van een niet-metalen zeef.
2. Eventueel afspoelen: spoel de korrels eventueel kort af met niet-gechloreerd water als de bewaarvloeistof er niet fris uitziet of ruikt.
3. Nieuw suikerwater maken: doe de kefirkorrels in een schone glazen pot en voeg vers suikerwater toe volgens je reguliere receptverhoudingen.
4. Fermenteren op kamertemperatuur: dek de pot af met een ademende doek en laat fermenteren op kamertemperatuur.
5. Activiteit controleren: Controleer na 24-48 uur op tekenen van fermentatie (minder zoet, lichte troebelheid, belletjes). Soms zijn de korrels direct weer volledig actief. In andere gevallen kan het 1-3 batches duren voordat ze weer hun volledige fermentatiesnelheid hebben bereikt.
6. Volledige activatie en normale productie: Zodra de korrels weer consistent binnen 24-48 uur fermenteren, kun je doorgaan met je normale routine voor waterkefir maken.

Tekenen van Gezonde, Actieve Waterkefirkorrels:

• Ze zijn vol, enigszins transparant en gelatineus.
• Ze fermenteren suikerwater consistent binnen 24-48 uur, waardoor de zoetheid significant afneemt.
• Er ontstaan belletjes tijdens de fermentatie.
• De korrels vermenigvuldigen zich na verloop van tijd.
• De gemaakte waterkefir heeft een aangename, friszoete tot lichtzure smaak (afhankelijk van de fermentatieduur).

Als de kefirkorrels na herhaalde pogingen met verse ingrediënten op de juiste temperatuur geen tekenen van activiteit vertonen (het water blijft zoet, geen bubbels, geen groei), is het mogelijk dat ze niet meer levensvatbaar zijn en je met nieuwe korrels moet beginnen.

Wat is kokoswaterkefir?

Kokoswaterkefir is een gefermenteerde drank die wordt gemaakt door waterkefirkorrels te fermenteren in kokoswater in plaats van in suikerwater. Het is een variant van waterkefir en biedt een zuivelvrij, probiotisch rijk alternatief voor zowel melkkefir als reguliere waterkefir gemaakt met suiker.

• Hoe het wordt gemaakt: je gebruikt dezelfde waterkefirkorrels (tibicos) als voor gewone waterkefir. In plaats van een oplossing van water en suiker, gebruik je puur kokoswater als fermentatiemedium. De van nature aanwezige suikers en voedingsstoffen in het kokoswater dienen als voeding voor de bacteriën en gisten in de kefirkorrels.
• Smaak en textuur: kokoswaterkefir heeft een lichtere consistentie dan melkkefir. De smaak is fris, licht pittig en behoudt een subtiele kokossmaak. Het is van nature bruisend, net als gewone waterkefir.
• Voordelen:
  • Probiotica: net als andere soorten kefir is kokoswaterkefir rijk aan probiotica, die gunstig kunnen zijn voor de darmgezondheid en de spijsvertering.
  • Elektrolyten: kokoswater is van nature rijk aan elektrolyten zoals kalium, wat bijdraagt aan hydratatie. Deze elektrolyten zijn ook aanwezig in de gefermenteerde drank.
  • Voedingsstoffen: kokoswater bevat diverse vitaminen en mineralen die, na fermentatie, mogelijk beter opneembaar zijn.
  • Zuivelvrij: het is een uitstekende optie voor mensen met lactose-intolerantie of een zuivelallergie, en voor veganisten.
  • Lager in suiker (vaak): afhankelijk van het gebruikte kokoswater en de fermentatieduur kan kokoswaterkefir minder restsuiker bevatten dan zoete dranken. De van nature aanwezige suikers worden tijdens de fermentatie door de korrels omgezet.
• Aandachtspunten: Hoewel waterkefirkorrels kokoswater kunnen fermenteren, is het belangrijk om te weten dat kokoswater op zichzelf niet altijd voldoende voedingsstoffen bevat om de korrels op lange termijn optimaal te laten groeien en gedijen. Veel brouwers raden aan om de waterkefirkorrels afwisselend te gebruiken in suikerwater en kokoswater om ze gezond en actief te houden.

Kokoswaterkefir is een populaire keuze geworden vanwege de combinatie van de hydraterende eigenschappen van kokoswater en de probiotische voordelen van kefir, resulterend in een verfrissende en gezonde drank.

Recept: kokoswaterkefir

Hier is een basisrecept om zelf kokoswaterkefir te maken met behulp van waterkefirkorrels. Dit recept volgt grotendeels de methode voor gewone waterkefir, met kokoswater als het fermentatiemedium.

Belangrijke overweging: zoals eerder vermeld, kan puur kokoswater op lange termijn onvoldoende voedingsstoffen bevatten voor de optimale groei en gezondheid van waterkefirkorrels. Het is daarom aan te raden om je waterkefirkorrels af te wisselen: maak na 1-2 batches kokoswaterkefir een batch gewone waterkefir met suikerwater om de korrels “op te frissen” en van alle benodigde mineralen te voorzien.

Kokoswaterkefir – de eerste fermentatie

Dit recept is voor ongeveer 1 liter kokoswaterkefir.

Benodigdheden:

• Actieve waterkefirkorrels (ongeveer 2-4 eetlepels)
• 1 liter puur kokoswater (kies bij voorkeur biologisch kokoswater zonder toegevoegde suikers of conserveringsmiddelen)
• Glazen pot met een inhoud van minimaal 1 liter
• Niet-metalen zeef
• Niet-metalen lepel of spatel
• Ademende afdekking (koffiefilter, kaasdoek of dunne stoffen doek)
• Elastiekje

Stappen:

1. Voorbereiding: Zorg ervoor dat al je materialen schoon zijn. Spoel de glazen pot om met warm water. Gebruik geen zeepresten.
2. Combineer kokoswater en kefirkorrels: giet het kokoswater in de schone glazen pot. Voeg voorzichtig de actieve waterkefirkorrels toe aan het kokoswater. De korrels moeten volledig ondergedompeld zijn.
3. Afdekken: Dek de opening van de pot af met de ademende doek en zet deze vast met een elastiekje.
4. Fermenteren: Plaats de pot op kamertemperatuur (ideaal tussen 20°C en 25°C) buiten direct zonlicht. Laat 24 tot 48 uur fermenteren. De fermentatieduur hangt af van de temperatuur, de hoeveelheid korrels en hoe zoet je de uiteindelijke kefir wilt. Proef tussendoor om de voortgang te controleren. De zoetheid zal afnemen en de drank wordt licht zurig.
5. Zeef de kefir: Zodra de kokoswaterkefir de gewenste smaak heeft, plaats je de niet-metalen zeef boven een schone fles of kom. Giet de gefermenteerde kokoswaterkefir door de zeef om de korrels te scheiden. Help eventueel door zachtjes met een niet-metalen lepel te roeren.
6. Bewaar de kefirkorrels: de waterkefirkorrels blijven achter in de zeef. Ze zijn nu klaar om direct te worden gebruikt voor een volgende fermentatiebatch (kokoswater of suikerwater).
7. Bewaar de waterkefir: de gezeefde kokoswaterkefir is klaar. Je kunt deze direct drinken of afgedekt in de koelkast bewaren. In de koelkast kan de bruis zich nog verder ontwikkelen.

Tweede fermentatie voor extra bubbles en smaak

Voor een bruisender drankje met toegevoegde smaak, kun je een tweede fermentatie uitvoeren.

Benodigdheden:

• Verse kokoswaterkefir (van de eerste fermentatie)
• Flessen met een goed sluitende dop (beugelflessen zijn ideaal).
• Smaakmakers (bijv. vers fruit, vruchtensap, gember, munt, schijfjes citrusvruchten)

Stappen:

1. Flessen afvullen: giet de kokoswaterkefir (zonder de kefirkorrels) in de schone flessen met goed sluitende dop. Laat bovenaan wat ruimte vrij, omdat er koolzuurgas wordt geproduceerd.
2. Smaakmakers toevoegen): Voeg eventuele smaakmakers toe aan de flessen.
3. Afsluiten en fermenteren: sluit de flessen goed af en laat 12 tot 48 uur fermenteren op kamertemperatuur.
4. Druk controleren (‘Flessen laten burpen’): Controleer regelmatig de druk in de flessen door de dop voorzichtig te openen (‘burpen’). Dit laat overtollig koolzuurgas ontsnappen en voorkomt dat de flessen barsten. Hoe warmer het is, hoe sneller de druk opbouwt.
5. Koelen van de kefirdrank: Zet de flessen in de koelkast zodra de gewenste hoeveelheid bruis is bereikt. De kou stopt het fermentatieproces en maakt de drank lekker koud om te drinken.

Geniet van je zelfgemaakte kokoswaterkefir!